Gastbijdrage door: Maarten Sneep
Goed, je hebt een mooie velomobiel, met functionerende elektronica erin. Koplampen, achterlicht, remlicht, richtingaanwijzers en een toeter. Wellicht alarmlichten, een mistlicht en de mogelijkheid om je koplampen te dimmen. Dan nog zeg ik dat je een VeloPuter wilt. Ik zal hier uitleggen waarom. Een deel van die redenen heeft trouwens weinig te maken met het dagelijks gebruik, maar veel meer met hoe makkelijk het is om de boel te repareren als het misgaat. Maar nu loop ik voor de muziek uit.
In juli kwam mijn DF en na 7 jaar, 56.000 km trouwe dienst heeft mijn Quest sindsdien weinig kilometers meer gemaakt. Zelfs toen ik nog geen keuze had gemaakt voor een specifieke model velomobiel, hield ik het VeloPuter project al in de gaten. Ik heb met mijn Quest meerdere keren pech met de elektronica gehad, variërend van draadbreuk in de accu tot doorgeroeste pootjes van de led van het achterlicht en “vage storingen”. Ja, het is mogelijk om een led bij de achterlichten te vervangen zonder te top van de fiets te halen. Nadat ik het trucje bij velomobiel.nl had afgekeken is het me zelf ook gelukt. Mijn conclusie is wel dat de elektrische installatie in velomobielen beter kan. Gelukkig heeft Rode Pioneer dezelfde conclusie getrokken.
De VeloPuter is een centraal punt voor alle elektronica in je fiets. Alle elektronica samen kan best veel zijn. Denk aan de verlichting, dus dimbare koplampen met meerdere standen en een achterlicht met meer intensiteitsniveaus. De richtingaanwijzers hebben een automatische stand. Je kunt de schakelaar vastzetten, en dan blijf je knipperen. Maar je kunt de schakelaar ook meteen weer in het midden zetten en dat knipper je nog even door tot (standaard) vijf keer knipperen. En uiteraard alarmlichten. Met de VeloPuter zit alle bediening op het stuur, je hoeft je handen nooit van het stuur te halen. Het mooie is dat de schakelaars op het stuur alleen opdrachten geven aan de VeloPuter, de echte stroom naar de leds wordt op de VeloPuter geschakeld. Wat de VeloPuter doet als je een knop indrukt wordt geheel door de software bepaald. Dat zijn niet alleen de zichtbare functies die ik hierboven noemde, maar ook batterijbewaking en een beveiliging tegen vergeten koplampen.
Waar bij de standaard elektra in de fietsen van velomobiel.nl en intercitybike de regelaars door de hele fiets verspreid zitten, zitten alle regelaars met de VeloPuter centraal in de fiets, en gaan er alleen “domme” draden naar de leds in de fiets. Dit elimineert veel verbindingen op lastig te bereiken plaatsen.
Inbouwen in een Intercitybike DF
Rode Pioneer heeft eerst zijn eigen fietsen (en die van zijn vriendin) als proefkonijn gebruikt. Dat wil zeggen dat hij ervaring heeft met een QuestXS, een Strada en een QuattroVelo. Dat zijn allemaal fietsen van velomobiel.nl. Mijn fiets is een DF van intercitybike, en waar de fietsen van velomobiel.nl sterk op elkaar lijken, zeker voor wat betreft het elektrisch systeem, betreden we met de DF voor een deel onbekend gebied. Net voor levering meldt Ymte me trots dat ze de elektra nog een keer goed bekeken hebben, en dat nu echt de laatste sporen van de Quest elektra uit de fiets gehaald zijn. Nu is de ervaring met eerdere fietsen dat het eenvoudiger is om alles uit de fiets te trekken, en dan opnieuw te beginnen. Dat is ook voor de DF het plan van aanpak.
Het kapje waarop de achterlichten gemonteerd zijn blijkt hier een heel praktische aanpassing. Omdat ik de elektronica wilde aanpassen, is het kapje nog niet vastgelijmd, maar alleen vastgeplakt met wat tape. Omdat we de bedrading toch opnieuw aanleggen is loshalen heel makkelijk: knip. Rode Pioneer kan nu de nieuwe leds installeren op het kapje, terwijl ik de oude bedrading weghaal. Aan een werktafel is het makkelijker installeren dan direct in de fiets. Helaas hebben we het niet zo gemakkelijk als we later de knipperlichten voorin aanpassen. De nieuwe kabels hebben meer aders in één omhulling, om de bedrading zo eenvoudig mogelijk te houden. Bovendien is de bedrading zo goed geïsoleerd tegen vocht, terwijl de kabelbundel als geheel veilig en robuust ingepakt is.
De nieuwe leds voor het achter- en remlicht zijn wat zwaarder dan de oude. Het remlicht is het maximum dat er uit deze leds kan komen: vier leds maal drie Watt. Als je verblind wordt was je aan het bumperkleven. Het probleem is dat het remlicht ook overdag met volle zon goed zichtbaar moet zijn. Dat kan in het donker een hoeveelheid zijn die niet echt prettig is. Het zij zo. Overigens zet de VeloPuter altijd het achterlicht aan, uit kan niet. Je kunt wel kiezen uit drie niveaus, het remlicht is altijd veel helderder.
Aanpassen koplampen
Rode Pioneer heeft al eerder geschreven over de regelaar in de koplamp die in de DF gebruikt wordt. De modificatie om de lamp efficiënter te maken wil ik ook wel. Dat bestaat uit de volgende stappen:
- Openen van de lamp en het wegwerken van de oude aansluitdraden.
- Het losmaken van de aansluiting van de LED aan de oude regelaar.
- Het aansluiten van de nieuwe draden en testen dat de draden goed zitten.
Kleine vergelijking
In de onderstaande afbeeldingen zie je de drie standen van de VeloPuter regelaar in vergelijking met de standaard Busch+Müller regelaar. De belichting van de drie standen is identiek, boven de VeloPuter, onder de standaard regelaar.
Na een paar maanden gebruik (oktober & december) ben ik tevreden met de settings. Wellicht dat ik de middenstand nog iets hoger zet, maar dat zal niet veel zijn. Dat is bovendien zo geregeld in de software.
De neus
Waar de achterkant zo geregeld is, is de voorkant heel wat lastiger. Hiervoor moet de fiets op de (operatie) tafel, en wringt Rode Pioneer zich in bochten uit de categorie “mijn rug begint plaatsvervangend te protesteren”. Allereerst moeten de regelaars van de knipperlichten weggehaald worden. De draden die dan overblijven zijn kort, en dat maakt het lastig om de nieuwe kabel er goed aan te verbinden. Tot slot moet alles vastgezet worden. Ook dat is soms lastig, de zwaartekracht werkt vaak tegen.
De VeloPuter heeft (nog) geen voorziening voor een toeter, maar op de DF is dat wel de makkelijkste manier om lawaai te maken. De toeter wordt daarom nog op de oude manier aangesloten, in de bovenstaande foto is de rood-zwarte draad nog net te zien. Consequentie is wel dat de toeter nu 13 Volt krijgt in plaats van de 7,4 Volt in de oude situatie. De toeter overleeft dat wel, maar oordopjes zijn nu extra fijn. Om het lawaai in de fiets te beperken maak ik een stuk schuimrubber vast aan de binnenkant.
Parallel aan het plakken van kabels in de fiets pakt Rode Pioneer de VeloPuter aan: hij bewerkt de Arduino’s, maakt alle stekkers aan de kabels, en knoopt zo nog wat losse eindjes aan elkaar.
De accu stoppen we op een beugel achter de zitting. Met een strip dubbelzijdig klittenband zit de accu goed vast. Uiteraard maken we verbinding met de rest van de fiets met HXT 4mm stekkers.
“Klaar”
De VeloPuter zit onder het kapje waar ook de standaard elektra zit. Uiteraard is dit een nieuw kapje, in de oude zitten gaten voor de schakelaars die nu op het stuur zitten. Aan de buitenkant is alleen een schermpje te zien. De VeloPuter is vrij groot, en de hoofdschakelaar paste er niet mee bij, die zit nu op de linker veerpoot. Ook de toeter wordt met deze schakelaar aan- en uitgezet.
Op het stuur zitten alle knoppen (behalve de hoofdschakelaar). Linksvoor de richtingaanwijzers, rechtsvoor de meer- of minder licht knop, links achter de instellingen en de alarm lichten, en rechtsachter de toeter. Op advies van Rode Pioneer heb ik nu overigens (ook) een afstandsbediening voor de GPS op m’n stuur. Als dat kan: aanrader.
Volgende keer anders
De VeloPuter zit nu onder het kapje waar ook het scherm in zit.
Dat blijkt niet de handigste plaats. De DF heeft al een centraal knooppunt voor de elektra, net achter het stuur. Voor het scherm heb je maar vier draden nodig, daar kan je ook een telefoonsnoer voor gebruiken. Door de veloputer zelf in een doosje achter het stuur te stoppen heb je minder kabel nodig en dat is makkelijker bij het installeren. Of dit ook met de fietsen van velomobiel.nl kan weet ik niet, maar het is interessant om dit te bekijken.
En verder?
Het zou heel fijn zijn als de juiste bekabeling al in Roemenië geïnstalleerd kan worden, dat maakt de installatie nog eenvoudiger. En tijdens het installeren kom je er ook achter waarom dat een goed idee zou zijn. Op het moment dat je alleen “domme” draden in je fiets hebt liggen, die uitsluitend in de VeloPuter bij elkaar komen, dan worden alle reparaties makkelijker. Als het misgaat, dan zit het probleem of in de VeloPuter (zo te vervangen) of in de draad of in de LED. Helemaal aan het uiteinde kan je de LED betrekkelijk makkelijk vervangen. Een regelaar achterin (of voorin) je fiets is meteen veel lastiger te bereiken. De draad vervangen is lastig, maar een breuk in zo’n draad is gelukkig zeldzaam. Het lijkt verstandig om bij het ontwerp al rekening te houden met de onvermijdelijke reparaties later. Ik denk dat het goed zou zijn als de velomobiel fabrikanten voor de VeloPuter zouden kiezen, maar ook binnen het bestaande ontwerp zijn verbeteringen mogelijk, door lastig te vervangen onderdelen dichterbij de centrale te brengen.
Aan mijn fiets moet nog wat gesleuteld worden, in software wel te verstaan. De batterijbeveiliging werkt nog niet. Ik heb gekozen voor een LiFePO₄ accu, en de spanningscurve is anders dan die van een LiPO accu. Dat is niet erg, maar op dit moment vraagt dat wat aandacht, vooral zorgvuldig noteren bij welke spanning is de accu afkoppel en hoeveel mAh ik er vervolgens bij kan laden. Als ik daaruit de juiste gegevens heb gehaald, dan kan de juiste curve in de VeloPuter gezet worden, en werkt de accubeveiliging ook op mijn fiets. Wat wel een complicerende factor is, is dat de toeter zoveel stroom trekt dat de resulterende dip in de spanning de VeloPuter heel snel uitzet. Gelukkig is de beveiliging uit te zetten totdat dit helemaal op orde is.
Uiteraard zit ook Rode Pioneer niet stil, maar zijn ideeën om alle schakelaars op het stuur ook op één printplaatje te zetten, in een productie-versie de kosten omlaag te brengen en om niet alleen een stroom regelaar te kunnen aansturen, maar eventueel als alternatief een harde schakelaar (bijvoorbeeld voor een toeter) mag hij in zijn eigen blogs vertellen.
Zijn jullie ook bekend met het systeem wat in de flevobike Orca zit? Daar zit ook maar 1 printplaat in.
LikeLiked by 1 person
Nee. Enig idee wat daarin zit? Hebben ze iets ingekocht of zelf iets gemaakt?
LikeLike
Volgens mij hebben ze dat zelf gemaakt, oftewel de jongens van het fablab wat bij flevobike in huis zit.
LikeLiked by 1 person
Die toeter is denk ik voor 6V bedoeld, als je ‘m op 13V aansluit is het niet gek dat dat niet fijn werkt. Ik ga denk ik ook een 6V toeter nemen (omdat de 12V toeters die ik nu gebruik nogal slecht zijn) en die met een 9 ohm parallelweerstand aansluiten op mijn 11V Li-ion accu. Uit de quest tijd weet ik dat ie ongeveer 0,5A nodig heeft bij 6V, dus dat zou moeten werken.
LikeLiked by 1 person
parallelweerstand? Ik mis even wat dat hier voor voordeel geeft, anders dan fietsverwarming.
LikeLiked by 1 person
Serieweerstand dus… foutje..
LikeLiked by 1 person
Het is trouwens niet zo dat de toeter niet goed werkt, er komt alleen wat meer geluid uit dan wellicht helemaal de bedoeling is.
LikeLiked by 1 person
Schakelaars op het stuur zijn gevoeliger voor schade. Regelmatig breken die bij mensen af tijdens het instappen. Dus alleen de knoppen die je vaak of snel tijdens het rijden nodig hebt, zoals knipperlicht en claxon wil je op het stuur. Verlichting en binnenverlichting kunnen beter op de plek waar ze standaard zitten in een Quest. Wat is het praktisch nut van drie standen koplamp? Is er rekening gehouden met twee koplampen? Waarom kan je de batterij op vakantie niet sparen door het achterlicht uit te zetten?
LikeLiked by 1 person
Over instappen: Hoe stappen die mensen in? Ik heb veel stukgemaakt maar nog nooit een stuurschakelaar bij het instappen. Maar een van mijn plannen is om een complete (goedkope) stuur module te maken die je kan stekkeren of schroeven.
Ik wil alles op het stuur. Het hoeft niet, het is een keuze ze daar te plaatsen.
Binnenverlichting heb ik niet. Geen idee wat ik daarmee zou moeten.
4 standen koplamp: uit, dag/stads verlichting, normaal en groot licht. Ik gebruik ze allemaal en veel.
2 koplampen: is de standaard.
Achterlamp: veiligheid. Het achterlicht verbruikt zo weinig dat het niet loont het hem te zetten. Wil je dat wel? Makkelijk zat om dat in de software aan te passen.
De grootste verbruikers van mijn accu zijn mijn GPS en mijn telefoon. De rest van de fiets valt daar totaal bij in het niet.
Op veel van deze vragen wordt elders op de blog uitvoerig ingegaan.
LikeLike
Binnenverlichting zit standaard in een Quest. Het is een lampje dat je op je metertje of GPS kunt richten, of gebruiken als je iets zoekt in de fiets terwijl het donker is. Als je iets kwijt bent, moet onderzoeken of repareren bijvoorbeeld.
LikeLiked by 2 people
Ik heb daar andere keuzes gemaakt:
1) Het display is een oled dus die is perfect zichtbaar in het donker. Een extra tellertje is dan ook niet nodig.
2) Mijn GPS heeft backlight.
3) Ik heb altijd een hoofdlampje mee. Dat is bij reparaties of zoeken veel handiger. Ook fungeert hij als reserve koplamp of achterlicht. Zelf nog nooit nodig gehad in die laatste hoedanigheid.
Met dat in het achterhoofd is er geen noodzaak voor binnenverlichting als je ook een VeloPuter hebt.
LikeLike
Bij de Quest is het me wel eens gelukt om een schakelaar kapot te krijgen, maar dat is al een tijd terug. Een ty-wrap om de schakelaar doet wonderen. Omdat het stuur bij een DF anders zit ten opzichte van het instapgat is dat risico bij een DF verwaarloosbaar klein.
LikeLiked by 1 person
Ik heb twee koplampen. Ze zijn wel volledig gekoppeld. Lage stand: gezien worden. Middenstand: normaal rijden. Hoge stand: hé sufferd, je bent je grootlicht vergeten of extra licht bij afdaling (hogere snelheid). Juist vanwege de seinfunctie is de schakelaar op het stuur zo fijn.
Binnenverlichting is met het scherm (zeer goed leesbaar) niet nodig. Een hoofdlamp werkt fijner: meer licht en automatisch goed op je handen waar je het nodig hebt.
Achterlicht in lage stand verbruikt te weinig om je druk over te maken. Echt. Met mijn huidige accu kan ik op dit moment ongeveer drie weken woon-werk doen. En dan doe ik niet zuinig.
LikeLiked by 2 people
Bij mij staat één koplamp altijd vol aan, de andere met seinkapje op het stuur, en mijn kaplichtkoplamp, dat zien ze meestal wel….. zie het nut niet van “dimmen” kost net zoveel stroom ben alleen minder zichtbaar en zie minder.
LikeLike
Nut van dimmen: we dimmen door de stroom terug te schroeven via PWM. Dan kost dimmen dus ook echt minder energie en dus gaat je accu er langer van mee. Het volledige power verbruik meten staat op het programma, maar ben ik nog niet aan toe gekomen.
LikeLike
P.S. Plus alle bedrading loopt nu langs het beweeglijke stuur, dat lijkt me extra gevoelig voor slijtage.
LikeLiked by 1 person
De gebruikte kabel is van een type dat deze flexibiliteit makkelijk aan kan.
LikeLike
Mmm, zie dit wel bij remblok indicatoren, speciaal siliconenmantel, heel soepel koperdraad en toch breken de kernen vaak waar de meeste buiging bij invering is….iets van ketting en zwakste schakel….
LikeLike
Een remblok op een veerpoot krijgt veel meer voor zijn kiezen dan een stuur in een VM.
LikeLike
Maarten Sneep
Goede dag
Goed geschreven en duidelijk taal . Ik heb een vraag : Wat is de redenen dat de producenten van deze toch “dure velomobielen” er te weinig aandacht gebruiken aan de elektriciteit bedrading ?
Martinius Berg
LikeLiked by 2 people
Electronica is niet hun specialisme, in combinatie met ‘het werkt nu toch, waarom zouden we het veranderen’. Ik weet dat de fabrikanten wel benaderd zijn om een bord te laten maken, maar de opstart-kosten waren zodanig dat het niet interessant was om daarop in te gaan. Als je dat eenmaal als achtergrond hebt, dan ga je ook niet opnieuw in die richting kijken.
Nu de VeloPuter als hobby-project tot het huidige stadium is gekomen, wordt het wel interessant. Rode Pioneer heeft de kosten die eerder te hoog waren in natura voorgeschoten (en daarbij ook veel plezier gehad). Dat opent perspectieven.
LikeLiked by 2 people
Mooie ontwikkeling in de Velowereld, wordt in de autotechniek al jaaaaaren toegepast neem van mij aan dat daar regelmatig eea. sneuvelt voorbeeld: van 150 zekeringen in een touringcar naar 20 zekeringen van 30 km. naar 10 km. bedrading van diverse doorsnedes naar 2-3 doorsnedes om goede snelle diagnostiek uit te voeren heb je wel een diagnose tablet en ICU nodig (bluetooth-verbinding) vermogensmetingen zullen toch met tester moeten.
LikeLiked by 1 person
Begrijp ik goed dat ook de snelheidmeter en de kilometerteller in de Veloputer ingebouwd zitten? En je dus geen aparte Cateye o.i.d. meer nodig hebt?
LikeLiked by 1 person
Correct. Hij geeft op dit moment de snelheid, de cadans en je versnelling (# tandjes) weer. Meer functionaliteit is wel gepland naar nog niet geïmplementeerd. Denk hierbij aan:
– dagafstand
– totaalteller
– gemiddelden
– maxima
maar alles is mogelijk. Grafiekje over de tijd van je snelheid laatste kwartier? Niet heel moeilijk te maken. In principe kan iedere functionaliteit van de cateye gemaakt worden.
De beperkende factor is mankracht en prioriteiten.
LikeLike
Dus de Arduino krijgt input van magneetsensoren bij een wiel en bij de trapas voor snelheid en cadans (Die bij mij dan aan de cateye hangen). Die gegevens kun je dan omrekenen naar de versnelling, klopt dat?
Wat me ook aanspreekt is de controle van de accu. Zou je de veloputer zo kunnen instellen dat je er 2 accu’s aan hangt, waarbij hij omschakelt van de een naar de ander als de eerste (bijna) leeg is? Op het moment heb ik een accu in mijn QV die zichzelf uitschakelt als hij bijna leeg is. Dan kan het gebeuren dat je ineens in het donker zit. De spanning is te controleren, maar daar moet ik wel om denken.
LikeLiked by 1 person
Over de sensoren: ja dat klopt. Soms hergebruik ik oude sensoren die al in de fiets zitten maar zelf een sensor maken is heel makkelijk en goedkoop. Dit werkt natuurlijk beste als je geen/amper overlappende versnellingen hebt zoals in een QV.
Accu controle: deze kan je continu aflezen op het display zoals je kan zien hier: https://veloputer.wordpress.com/documentatie/user-manual/
Zelf rij ik altijd en al vele jaren met een dubbele accu. Ik schakel altijd manueel en heel bewust. Sowieso zet de VeloPuter niet alles in een keer uit maar heb je eerst nog een tijd waarin je alleen klein licht hebt en later nog alleen “gezien worden” verlichting. Dan op een recht stuk even alles uit, andere accu, alles aan en je bent weer “online”. Omschakelen gaat in minder dan 1 seconde.
LikeLiked by 1 person
Welke LED’s zijn dat?
Hoe mensen ooit hun stuur bij instappen beschadigen snap ik ook niet. Het enige wat ik beschadig bij in/uit stappen zijn m’n scheenbenen… als ik nodig moet.
LikeLiked by 1 person
This project looks really cool and useful!
Do you still work on it? Is it possible to order parts?
I have an old Waw that currently is without an electric system
LikeLike
The project is active but slow forward. Everything is open source so you could just take the designs and make it all yourself. There is a part-list online as well so that you van order everything online. I have 1 PCB left if you are interested (but not all the parts so you would have to dot he build up yourself).
However I’m working on a new generation which will have a few advantages. Most importantly it makes retrofitting into an existing electrical system easier and 5V (usb) option. This may however take (a few) months to complete as I an very busy with work and kids.
LikeLike
Ok, yes I’m interested in the PCB! Do you have an e-mail adress I can reach you on?
LikeLike
Email me at Rode -dot- Pioneer -at- Gmail -dot- com
LikeLike
Hmm, laatste reacties lijken van 2018, 5 jaar oud. Toch lijkt me die veloputer wel mooi om in mijn Quattrovelo te bouwen. Zijn er in de tussentijd nog ontwikkelingen geweest?
LikeLike
5 jaar al weer ! De tijd vliegt. Ja het project is langzaam nog in leven. Er is een nieuwere versie gemaakt. Ik rijd daar zelf mee rond in mijn eigen QV. Echter leven met kleine kinderen maakt dat ik amper toekomt aan doorontwikkeling.
LikeLike
Die van mij zijn al wat groter. Dat betekent niet per se meer tijd, maar wel minder onderbrekingen 🙂
Met die Arduino en de andere onderdelen red ik me wel. Kun je me aanraden wat tegenwoordig de handigste manier is om aan het PCB te komen? Kan ik je zo gek krijgen zelfs nog een commit te doen, als je lokaal nieuwere code hebt dan de 1.2 op github?
LikeLike