Waarom ook jij een VeloPuter wilt

Gastbijdrage door: Maarten Sneep

Goed, je hebt een mooie velomobiel, met functionerende elektronica erin. Koplampen, achterlicht, remlicht, richtingaanwijzers en een toeter. Wellicht alarmlichten, een mistlicht en de mogelijkheid om je koplampen te dimmen. Dan nog zeg ik dat je een VeloPuter wilt. Ik zal hier uitleggen waarom. Een deel van die redenen heeft trouwens weinig te maken met het dagelijks gebruik, maar veel meer met hoe makkelijk het is om de boel te repareren als het misgaat. Maar nu loop ik voor de muziek uit.

In juli kwam mijn DF en na 7 jaar, 56.000 km trouwe dienst heeft mijn Quest sindsdien weinig kilometers meer gemaakt. Zelfs toen ik nog geen keuze had gemaakt voor een specifieke model velomobiel, hield ik het VeloPuter project al in de gaten. Ik heb met mijn Quest meerdere keren pech met de elektronica gehad, variërend van draadbreuk in de accu tot doorgeroeste pootjes van de led van het achterlicht en “vage storingen”. Ja, het is mogelijk om een led bij de achterlichten te vervangen zonder te top van de fiets te halen. Nadat ik het trucje bij velomobiel.nl had afgekeken is het me zelf ook gelukt. Mijn conclusie is wel dat de elektrische installatie in velomobielen beter kan. Gelukkig heeft Rode Pioneer dezelfde conclusie getrokken.

De VeloPuter is een centraal punt voor alle elektronica in je fiets. Alle elektronica samen kan best veel zijn. Denk aan de verlichting, dus dimbare koplampen met meerdere standen en een achterlicht met meer intensiteitsniveaus. De richtingaanwijzers hebben een automatische stand. Je kunt de schakelaar vastzetten, en dan blijf je knipperen. Maar je kunt de schakelaar ook meteen weer in het midden zetten en dat knipper je nog even door tot (standaard) vijf keer knipperen. En uiteraard alarmlichten. Met de VeloPuter zit alle bediening op het stuur, je hoeft je handen nooit van het stuur te halen. Het mooie is dat de schakelaars op het stuur alleen opdrachten geven aan de VeloPuter, de echte stroom naar de leds wordt op de VeloPuter geschakeld. Wat de VeloPuter doet als je een knop indrukt wordt geheel door de software bepaald. Dat zijn niet alleen de zichtbare functies die ik hierboven noemde, maar ook batterijbewaking en een beveiliging tegen vergeten koplampen.

Waar bij de standaard elektra in de fietsen van velomobiel.nl en intercitybike de regelaars door de hele fiets verspreid zitten, zitten alle regelaars met de VeloPuter centraal in de fiets, en gaan er alleen “domme” draden naar de leds in de fiets. Dit elimineert veel verbindingen op lastig te bereiken plaatsen.

Inbouwen in een Intercitybike DF

Rode Pioneer heeft eerst zijn eigen fietsen (en die van zijn vriendin) als proefkonijn gebruikt. Dat wil zeggen dat hij ervaring heeft met een QuestXS, een Strada en een QuattroVelo. Dat zijn allemaal fietsen van velomobiel.nl. Mijn fiets is een DF van intercitybike, en waar de fietsen van velomobiel.nl sterk op elkaar lijken, zeker voor wat betreft het elektrisch systeem, betreden we met de DF voor een deel onbekend gebied. Net voor levering meldt Ymte me trots dat ze de elektra nog een keer goed bekeken hebben, en dat nu echt de laatste sporen van de Quest elektra uit de fiets gehaald zijn. Nu is de ervaring met eerdere fietsen dat het eenvoudiger is om alles uit de fiets te trekken, en dan opnieuw te beginnen. Dat is ook voor de DF het plan van aanpak.

Het kapje waarop de achterlichten gemonteerd zijn blijkt hier een heel praktische aanpassing. Omdat ik de elektronica wilde aanpassen, is het kapje nog niet vastgelijmd, maar alleen vastgeplakt met wat tape. Omdat we de bedrading toch opnieuw aanleggen is loshalen heel makkelijk: knip. Rode Pioneer kan nu de nieuwe leds installeren op het kapje, terwijl ik de oude bedrading weghaal. Aan een werktafel is het makkelijker installeren dan direct in de fiets. Helaas hebben we het niet zo gemakkelijk als we later de knipperlichten voorin aanpassen. De nieuwe kabels hebben meer aders in één omhulling, om de bedrading zo eenvoudig mogelijk te houden. Bovendien is de bedrading zo goed geïsoleerd tegen vocht, terwijl de kabelbundel als geheel veilig en robuust ingepakt is.

De nieuwe leds voor het achter- en remlicht zijn wat zwaarder dan de oude. Het remlicht is het maximum dat er uit deze leds kan komen: vier leds maal drie Watt. Als je verblind wordt was je aan het bumperkleven. Het probleem is dat het remlicht ook overdag met volle zon goed zichtbaar moet zijn. Dat kan in het donker een hoeveelheid zijn die niet echt prettig is. Het zij zo. Overigens zet de VeloPuter altijd het achterlicht aan, uit kan niet. Je kunt wel kiezen uit drie niveaus, het remlicht is altijd veel helderder.

Aanpassen koplampen

Rode Pioneer heeft al eerder geschreven over de regelaar in de koplamp die in de DF gebruikt wordt. De modificatie om de lamp efficiënter te maken wil ik ook wel. Dat bestaat uit de volgende stappen:

1. Openen van de lamp en het wegwerken van de oude aansluitdraden.
   
   

   

   

   

   
2. Het losmaken van de aansluiting van de LED aan de oude regelaar.
   
   

   
3. Het aansluiten van de nieuwe draden en testen dat de draden goed zitten.
   

Kleine vergelijking

In de onderstaande afbeeldingen zie je de drie standen van de VeloPuter regelaar in vergelijking met de standaard Busch+Müller regelaar. De belichting van de drie standen is identiek, boven de VeloPuter, onder de standaard regelaar.

Na een paar maanden gebruik (oktober & december) ben ik tevreden met de settings. Wellicht dat ik de middenstand nog iets hoger zet, maar dat zal niet veel zijn. Dat is bovendien zo geregeld in de software.

De neus

Waar de achterkant zo geregeld is, is de voorkant heel wat lastiger. Hiervoor moet de fiets op de (operatie) tafel, en wringt Rode Pioneer zich in bochten uit de categorie “mijn rug begint plaatsvervangend te protesteren”. Allereerst moeten de regelaars van de knipperlichten weggehaald worden. De draden die dan overblijven zijn kort, en dat maakt het lastig om de nieuwe kabel er goed aan te verbinden. Tot slot moet alles vastgezet worden. Ook dat is soms lastig, de zwaartekracht werkt vaak tegen.

De VeloPuter heeft (nog) geen voorziening voor een toeter, maar op de DF is dat wel de makkelijkste manier om lawaai te maken. De toeter wordt daarom nog op de oude manier aangesloten, in de bovenstaande foto is de rood-zwarte draad nog net te zien. Consequentie is wel dat de toeter nu 13 Volt krijgt in plaats van de 7,4 Volt in de oude situatie. De toeter overleeft dat wel, maar oordopjes zijn nu extra fijn. Om het lawaai in de fiets te beperken maak ik een stuk schuimrubber vast aan de binnenkant.

Parallel aan het plakken van kabels in de fiets pakt Rode Pioneer de VeloPuter aan: hij bewerkt de Arduino’s, maakt alle stekkers aan de kabels, en knoopt zo nog wat losse eindjes aan elkaar.

De accu stoppen we op een beugel achter de zitting. Met een strip dubbelzijdig klittenband zit de accu goed vast. Uiteraard maken we verbinding met de rest van de fiets met HXT 4mm stekkers.

“Klaar”

De VeloPuter zit onder het kapje waar ook de standaard elektra zit. Uiteraard is dit een nieuw kapje, in de oude zitten gaten voor de schakelaars die nu op het stuur zitten. Aan de buitenkant is alleen een schermpje te zien. De VeloPuter is vrij groot, en de hoofdschakelaar paste er niet mee bij, die zit nu op de linker veerpoot. Ook de toeter wordt met deze schakelaar aan- en uitgezet.

Op het stuur zitten alle knoppen (behalve de hoofdschakelaar). Linksvoor de richtingaanwijzers, rechtsvoor de meer- of minder licht knop, links achter de instellingen en de alarm lichten, en rechtsachter de toeter. Op advies van Rode Pioneer heb ik nu overigens (ook) een afstandsbediening voor de GPS op m’n stuur. Als dat kan: aanrader.

Volgende keer anders

De VeloPuter zit nu onder het kapje waar ook het scherm in zit.

Dat blijkt niet de handigste plaats. De DF heeft al een centraal knooppunt voor de elektra, net achter het stuur. Voor het scherm heb je maar vier draden nodig, daar kan je ook een telefoonsnoer voor gebruiken. Door de veloputer zelf in een doosje achter het stuur te stoppen heb je minder kabel nodig en dat is makkelijker bij het installeren. Of dit ook met de fietsen van velomobiel.nl kan weet ik niet, maar het is interessant om dit te bekijken.

En verder?

Het zou heel fijn zijn als de juiste bekabeling al in Roemenië geïnstalleerd kan worden, dat maakt de installatie nog eenvoudiger. En tijdens het installeren kom je er ook achter waarom dat een goed idee zou zijn. Op het moment dat je alleen “domme” draden in je fiets hebt liggen, die uitsluitend in de VeloPuter bij elkaar komen, dan worden alle reparaties makkelijker. Als het misgaat, dan zit het probleem of in de VeloPuter (zo te vervangen) of in de draad of in de LED. Helemaal aan het uiteinde kan je de LED betrekkelijk makkelijk vervangen. Een regelaar achterin (of voorin) je fiets is meteen veel lastiger te bereiken. De draad vervangen is lastig, maar een breuk in zo’n draad is gelukkig zeldzaam. Het lijkt verstandig om bij het ontwerp al rekening te houden met de onvermijdelijke reparaties later. Ik denk dat het goed zou zijn als de velomobiel fabrikanten voor de VeloPuter zouden kiezen, maar ook binnen het bestaande ontwerp zijn verbeteringen mogelijk, door lastig te vervangen onderdelen dichterbij de centrale te brengen.

Aan mijn fiets moet nog wat gesleuteld worden, in software wel te verstaan. De batterijbeveiliging werkt nog niet. Ik heb gekozen voor een LiFePO₄ accu, en de spanningscurve is anders dan die van een LiPO accu. Dat is niet erg, maar op dit moment vraagt dat wat aandacht, vooral zorgvuldig noteren bij welke spanning is de accu afkoppel en hoeveel mAh ik er vervolgens bij kan laden. Als ik daaruit de juiste gegevens heb gehaald, dan kan de juiste curve in de VeloPuter gezet worden, en werkt de accubeveiliging ook op mijn fiets. Wat wel een complicerende factor is, is dat de toeter zoveel stroom trekt dat de resulterende dip in de spanning de VeloPuter heel snel uitzet. Gelukkig is de beveiliging uit te zetten totdat dit helemaal op orde is.

Uiteraard zit ook Rode Pioneer niet stil, maar zijn ideeën om alle schakelaars op het stuur ook op één printplaatje te zetten, in een productie-versie de kosten omlaag te brengen en om niet alleen een stroom regelaar te kunnen aansturen, maar eventueel als alternatief een harde schakelaar (bijvoorbeeld voor een toeter) mag hij in zijn eigen blogs vertellen.